Wołanie o pomoc
Dlaczego dzieci uciekają?
Niekiedy dzieci uciekają przed upokorzeniem, niebezpieczeństwem, krzywdą. Przed problemami, które przerosłyby niejednego dorosłego człowieka. Uciekają od biedy, molestowania psychicznego, seksualnego, od przemocy, od ciągłych kłótni rodziców. Uciekają nastolatki, które nie mają wsparcia w swoim środowisku i nie potrafią lub nie mają kogo poprosić o pomoc. Ucieczka bywa więc krzykiem rozpaczy i sygnałem, że w domu dzieje się coś złego.
Najczęstsze przyczyny ucieczek
Brak bliskości
Dzieci uciekają nie tylko z tzw. „domów patologicznych”. Często rodzice dziwią się, że to właśnie ich dziecko uciekło. „Przecież miało wszystko, czego chciało” – mówią. Ale z relacji dziecka wynika coś przeciwnego: czuło się niekochane, nieakceptowane, odrzucone. Sądzi, że rodzice kupowali jego miłość prezentami i pieniędzmi albo wręcz przeciwnie – zwracali na nieuwagę tylko wtedy, gdy było chore albo wymagało pomocy. Nastolatek potrzebuje szczerego zainteresowania opiekunów, a gdy tego brakuje, ucieczka staje się wołaniem „zauważcie mnie!”.
Zaburzenia psychiczne
Wiele dzieci i nastolatków nie otrzymuje na czas pomocy psychologicznej i/lub psychiatrycznej. Za ucieczką może stać np. depresja albo rozwijające się zaburzenia osobowości, czasem jest ona również podejmowana w celu podjęcia próby samobójczej. Kwestia zdrowia psychicznego jest niezwykle istotna dla profilaktyki ucieczek i nie wolno jej bagatelizować.
Brak akceptacji
Wiek nastoletni to czas, kiedy pojawiają się pierwsze relacje romantyczne. Brak akceptacji tego zjawiska (np. zakazy związane z lękiem przed rozpoczęciem przez dziecko aktywności seksualnej), niezrozumienie i brak akceptacji dla orientacji czy tożsamości seksualnej (młodzież LGBT+ jest szczególnie narażona na przemoc ze strony rówieśników czy rodziców), a także chęć spędzania czasu z osobą, która słusznie budzi obawy otoczenia (np. relacja 16-latki i 30-latka); wszystkie powyższe sytuacje mogą znaleźć się wśród powodów ucieczki.
Złość
Gdy nastolatek czuje złość do rodziców, gdy uważa, że jego potrzeby są lekceważone, a samotność (mimo fizycznej obecności rodziny) staje się nie do zniesienia, wtedy pojawia się myśl o ucieczce.
Dlaczego dziecko bywa złe na rodziców? Bo nie pozwalają mu na usamodzielnienie się, na własne zdanie i jakiejkolwiek przejawy indywidualności – wszystko musi być po ich myśli. Złość na rodziców przybiera na sile, gdy są zbyt rygorystyczni, nie respektują potrzeb dziecka, nie liczą się z jego zdaniem, odmawiają prawa do dyskusji, wyrażania siebie. Mogą też nie tłumaczyć swoich decyzji, a zakazy skwitować krótkim „bo nie”. Nastolatek w takiej rodzinie czuje się zniewolony, usidlony, spacyfikowany. Ma ochotę poczuć się niezależny i uważa, że tylko ucieczka może mu tę wolność dać.
Nadmierne wymagania
Rodzice, którzy akceptują swoje dziecko warunkowo – tylko wtedy, gdy wszystko wychodzi mu dobrze, a w chwilach niepowodzeń tej akceptacji brakuje – mogą spodziewać się, że i ono pomyśli o ucieczce. Dzieci uciekają od nadopiekuńczych rodziców, jak i od tych nadmiernie rygorystycznych. Uciekają od wymagań, którym nie są w stanie sprostać, krytyki, poczucia bycia niewystarczającym czy gorszym (np. jeśli są porównywane z innymi lub wprost słyszą, że do niczego się nie nadają).
Zagrożenia w cyberprzestrzeni
W sieci mogą się też znaleźć przerobione albo upublicznione nagrania czy zdjęcia dziecka o charakterze erotycznym, może również paść ofiarą cyberprzemocy (nękania, wyśmiewania, zastraszania).
Ciekawość świata
Zdarza się, że młodzi ludzie chcą po prostu przeżyć przygodę albo zrobić coś, na co ich zdaniem rodzice nie wyraziliby zgody – np. pojechać na koncert do innego miasta. Chęć zrobienia czegoś ekscytującego i „zakazanego” bywa czasem silniejsza niż myśl o ewentualnych konsekwencjach takiej eskapady.
Rodzaje ucieczek
Tak, jak nie ma jednego powodu ucieczek nastolatków, tak nie ma jednego rodzaju ucieczki. Bo nie zawsze jest to ucieczka z domu. Nagromadzenie różnych sytuacji i emocji sprawia, że nastolatek oddala się od bliskich – ucieka w internet, gry komputerowe, naukę. Czasem pojawiają się też uzależnienia (alkohol, narkotyki, dopalacze), które z czasem mogą doprowadzić do konfliktów z prawem.
Pamiętaj!
Ucieczkę dziecka poprzedza często jakaś forma ucieczki dorosłych. To najpierw rodzice, nauczyciele, opiekunowie uciekają od szczerych rozmów, od rozwiązywania problemów, od prawdziwych kontaktów i relacji z dziećmi.
To najpierw dorośli uciekają od wysiłku, jakim jest praca nad zachowaniem więzi rodzinnych i społecznych. To od nich dzieci uczą się, że wygodniej jest uciec od problemu niż go rozwiązywać – lub wręcz przeciwnie, uczą się, że są pozostawione same sobie i nie mogą nikomu zaufać.
