Przed ucieczką

Jak zapobiegać ucieczce?

Pamiętaj, że ucieczkom dzieci i młodzieży można, a nawet trzeba zapobiegać. Na co dzień ważne jest okazywanie zainteresowania i szczera rozmowa, dzięki której zbudujecie bliską więź i trwałą relację. Tylko wtedy, gdy dziecko czuje się zaopiekowane, bezpieczne i zrozumiane, zwróci się do ciebie ze swoimi problemami i rozterkami. Nigdy ich nie lekceważ, bo możesz stracić jedyną szansę, aby się o nich dowiedzieć i zareagować.

Co możesz zrobić?

Rozmawiaj

Rozmawiaj ze swoim dzieckiem o jego sprawach, nawet tych, które wydają się błahe z Twojego punktu widzenia. To, co dla Ciebie jest dziecinne, nieistotne dla Twojego dziecka stanowi ważny element jego rzeczywistości. Nie ignoruj go, gdy opowiada o tym, jakie spodnie miała Zosia, ani wtedy, gdy przejmuje się, że nie da się słuchać nowej płyty jego ulubionego zespołu. Nie pytaj, jak było dzisiaj w szkole, tylko zainteresuj się konkretami – np. czego się dziś nauczyło, kto jest dla niego najbliższą osobą w klasie itp.

Uważnie słuchaj

Słuchaj uważnie swojego dziecka, ale nie rób mu przesłuchań. Nie krytykuj od razu tego, co mówi, nawet jeśli się z czymś nie zgadzasz. Pozwól mu opowiedzieć to, co wydarzyło się w szkole, na podwórku, na koncercie. Spokojnie wyraź swoje stanowisko. Nie mów „a nie mówiłem – trzeba było się uczyć zamiast grać na komputerze” ani „trzeba było ubrać się cieplej, nie zmarzłbyś”. Pozwól popełniać dziecku błędy i wyciągać z nich wnioski.

Jeżeli dziecko opowiada o jakichś zachowaniach, które Ci się nie podobają, zwróć uwagę np. na to, jak mogła czuć się osoba, z której „zażartowano”, zachęć do rozmowy, jak w takiej sytuacji poczułoby się Twoje dziecko. Ale przede wszystkim uważaj na to, jak samemu się zachowujesz – jeśli dziecko słyszy, jak krytykujesz czy wyśmiewasz innych, nie będzie w tym widziało nic złego. Trudno też wymagać od niego, żeby np. mówiło Ci o swoich problemach, jeżeli podczas rozmowy zerkasz w telefon czy odpisujesz na wiadomości.

Pamiętaj o bliskich więziach

Prewencja ucieczek zaczyna się od chwili narodzin dziecka. Bardzo ważna jest Twoja więź z nim i komunikaty, które mu przekazujesz zarówno wprost, jak i poprzez swoje zachowanie. Pokazuj, że w każdej sytuacji mu pomożesz i staniesz po jego stronie niezależnie od tego, co się wydarzy. Rozmawiaj też z dzieckiem o Waszych uczuciach i pozwól mu je wyrażać. Okaż swoje zmartwienie, gdy za późno wraca do domu, współczucie, gdy dostanie jedynkę, radość, gdy pójdzie mu coś dobrze. Nie bój się okazać złości ani przyjąć jej od swojego dziecka – rozmawiajcie o tym, jak okazywać tę emocję, by nie ranić innych, ale jednocześnie nie tłumić jej w sobie.

Nie licz na to, że Twoje dziecko wie, że je kochasz – mów mu o tym co jakiś czas. Wielu osobom rozmowę o emocjach i wrażeniach ułatwia wspólne działanie. Staraj się spędzać z Twoim dzieckiem czas, róbcie wspólnie rzeczy, które sprawiają Wam przyjemność – np. gotujcie, jeździjcie na rowerach. Pamiętaj, że nie zawsze liczy się ilość spędzonego wspólnie czasu, ale jego jakość (odłożenie telefonów, skupienie na sprawach dziecka).

Okaż zainteresowanie

Okazuj zainteresowanie sprawami dziecka nawet jeśli jesteś zapracowany. Nie pozwól, aby Twoje dziecko musiało uciekać się do ucieczki, choroby czy uzależnień, żeby zdobyć Twoją uwagę. Nie próbuj też zrekompensować braku kontaktu prezentami czy pieniędzmi – to nie sprawi, że nastolatek poczuje, że jest dla Ciebie ważny. Uważaj także na nagłe zmiany w zachowaniu dziecka, zawsze powinny one wzbudzić Twoją czujność.

Niech dom będzie przyjazny

Spraw, aby Twoje dziecko czuło się dobrze i bezpiecznie w Waszym domu. Niech wraca do niego z przyjemnością. Pozwól mu urządzić po swojemu jego przestrzeń – czy to będzie jego pokój, czy tylko wydzielony kącik. Postaraj się, żeby nie było świadkiem awantur i kłótni, trudne rozmowy z partnerem/partnerką przeprowadzajcie na osobności. Zadbaj o to, żeby nie było ofiarą krzywdzących żartów, bicia ani psychicznego upokorzenia.

Szanuj

Okazuj zainteresowanie i rozmawiaj z dzieckiem o jego otoczeniu, znajomych, z którymi się koleguje. Na tym etapie życia relacje dziecka z rówieśnikami są kluczowe. Pamiętaj, że ograniczanie ich, chociażby poprzez zabieranie telefonu, prowadzi tylko do eskalacji problemów.

Pamiętaj też, że Twoje dziecko ma prawo do posiadania i wyrażania własnego zdania. Szanuj je – możliwość współdecydowania jest dla dorastającego dziecka nie tylko nauką odpowiedzialności, ale i poczuciem uznania. Nie obrażaj się, gdy ma odmienne od Twoich przekonania. Dopytuj o argumenty dla jego własnych racji, okaż ciekawość.

Uszanuj marzenia nastolatka, kiedy zechce np. wybrać się z kolegami pod namiot. Powiedz o swoich wątpliwościach, ale nie deprecjonuj jego potrzeb. Może jesteście w stanie wypracować takie zasady, które pozwolą nastolatkowi wyjechać, a jednocześnie sprawią, że nie będziesz się martwić o jego bezpieczeństwo? Jeśli nie zgadzasz się na wyjazd, wytłumacz, dlaczego taka jest Twoja decyzja. Mów o konkretach, niech to, że jesteś rodzicem i masz prawo czegoś zakazać nie będzie jedynym argumentem na „nie”.

Akceptuj

Akceptuj dziecko wtedy, gdy odnosi sukcesy, jak i w chwilach jego słabości czy niepowodzeń. Ma prawo do własnego życia, a jego zadaniem nie nie jest spełnieniem Twoich marzeń i oczekiwań. Więc nie planuj, że będzie doktorem, prawnikiem, sprzedawcą… W zamian naucz go podejmowania decyzji, brania odpowiedzialności za to, co robi, ale i czerpania radości i zadowolenia z siebie. Zwracaj też uwagę na komunikaty, które przekazujesz. Nie udzielaj dyskryminujących i oceniających uwag dotyczących czy to dziecka, czy to innych ludzi.

Kochaj

Kochaj dziecko takim, jakim jest. Wspieraj w tym, co robi i wierz w jego możliwości. Mów mu o tej miłości. Nie bój się powiedzieć „kocham Cię”. Gdy nie powiedzie mu się w czymś, zaoferuj swoją pomoc czy obecność, ale pozwól też dziecku nauczyć się popełniać błędy i odnosić porażki.

Nie uciekaj!

Sam nie uciekaj od problemów, konfliktów. Rozwiązuj je w sposób konstruktywny. Twoje dziecko nauczy się tego od Ciebie. Nie wycofuj się z trudnych tematów, nie zostawiaj spraw na potem, nie udawaj, że czegoś nie ma (np. nie przechodź do porządku dziennego nad kłótnią tak jakby się ona nigdy nie wydarzyła).

Sygnały, których nie wolno przegapić!

Pytania „co sądzisz o” lub historie „znajomych” jako możliwa forma badania gruntu.

Prośba o pomoc, zwierzenie się z trudności – PAMIĘTAJ: masz tylko jedną szansę na reakcję, jeśli ją zmarnujesz, nie zgłosi się do Ciebie ponownie.

Bliska relacja z osobą poznaną w internecie, którą nastolatek ukrywa bądź reaguje nerwowo na dotyczące jej pytania.

Wypowiedzi mogące sugerować występowanie myśli rezygnacyjnych, samobójczych.

Uzależnienia, konflikty z prawem.

Znikanie z domu cennych przedmiotów, pieniędzy.

Plotki jako podstawowe źródło informacji.

Gwałtowne zmiany w zachowaniu, urwanie ważnych dotąd relacji towarzyskich.